Uzlaşım Eğitimi Ders Notları

UZLAŞIM EĞİTİMİ

—  KAZAN-KAZAN (WIN-WIN) felsefesi.

UZLAŞIM: Anlaşmazlık veya çatışma içinde olan tarafların anlaşmazlıklarını karşılıklı kazanım ve müzakere yolu ile çözebilmelerine yardımcı olan bir yöntemdir.
Uzlaşım yöntemi,  her iki tarafça kabul edilen tarafsız uzlaşımcı ve uzlaşımcıların yönlendirmesi ile gönüllü ve gizlilik içeren bir süreçtir.

UZLAŞIMCI

—  Uzlaşımcı(lar), Uzlaşım oluşumunda:

—  Karar yetkisi olmayan,

—  Taraf tutmayan,

—  Çözüm üretmeyen,

—  Haklı/haksız hükmü vermeyen kişi(ler) olup;

—  Anlaşmazlıkn içinde olan tarafların:

—  Anlaşmazlığın kökenine inmelerine,

—  Fikir üretmelerine,

—  Çözüm yolları aramalarına,

—   Anlaşmazlık içinde olan tarafların kabul edilebilen bir anlaşmanın kendileri tarafından bulunmasına yardımcı olan kişi(ler)dir.

UZLAŞIM YÖNTEMLERİ

1- Sorun Çözme Uzlaşımı: Anlaşmazlığa yoğunlaşarak en kısa sürede çözümü hedefleyen duygu ve ilişkilere önem vermeyen bir yöntemdir.

2- İnsancıl Değişim Uzlaşımı: Diyalog ağırlıklı, duygulara ve ilişkilere önem veren, geliştiren ve bunları ön plana çıkaran bir yöntemdir.

3- Akran Uzlaşımı: Gençlerin (öğrencilerin) kendilerine olan güvenini geliştiren ve kendi anlaşmazlıklarını çözmelerine imkan tanıyan bir yöntemdir.

4- Anlatı (Öyküsel) Uzlaşımı: Tedavi edici tekniklerle konu tekrarlarını yok etmek ve kişilerin anlaşmazlıklarını öykü şeklinde anlatarak çözüm arama yöntemidir.

ANLAŞMAZLIK  TÜRLERİ

1- KİŞİ İÇİ ANLAŞMAZLIK:

Kişinin kendi içindeki çelişikileri. Kararları, hedefleri, değer yargıları ile olan anlaşmazlıkları.

Örnek: Derslerimde başarılı olmak istiyorum ama çalışmak yerine televizyon izlemeyi tercih ediyorum.

2- KİŞİLER ARASI ANLAŞMAZLIK:

En yaygın olan anlaşmazlık türüdür. İki veya daha fazla kişiler arasında olan anlaşmazlıklar

Örnek: Ahmet okula gitmek için arabayı istiyor, annesinin ise araba ile alışveriş yapması gerekiyor.

3- GRUP ARASI ANLAŞMAZLIK:

Bir grubun üyeleri arasındaki anlaşmazlık.

Örnek: Okuldaki öğretmenler, Pazartesi öğle arası tatilinde öğrencilerin okul dışına çıkıp çıkmaması konusunda görüş ayrılığı sergilerler.

4- GRUPLAR ARASI ANLAŞMAZLIK:

Farklı topluluklar, kulüpler, sivil toplum örgütleri arasında oluşan anlaşmazlıklar. Bu gibi anlaşmazlıklarda gruplara göre değer yargılarını, ihtiyaçları ve amaçları tanımlamak kolay değildir.

Örnek: Bir okulun öğretmenleri sendikanın yaptığı grev çağrısını desteklerken, başka bir okulun karşı çıkması gibi.

UYUMLU

HEDEF: Tüm enerjisini her ne pahasına olursa olsun ilişkiyi sürdürmek için kullanır.

NASIL BAŞARIR:

1- İhtiyaçlarını, bakış açısını veya gerçek duygularını gizler.

2- Ona uyar, suyuna gider.

3- Göz temasından kaçınır. Dağınık bir vücut dili sergiler.

4- Yumuşak sesle konuşur ve sürekli onaylar.

FIRSATÇI

HEDEF: Enerjisini süratle durumu düzeltmeye yönlendirir.

NASIL BAŞARIR:

1-Yüzeysel ihtiyaçları belirtirken, esas ihtiyaçları gizler.

2-Göz temasını korur, tutarlı vücut dili sergiler.

3-Karşısındakinin yüzeysel ihtiyaçlarını, bakış açısını ve duygularını onaylar.

4-Kazanım elde etmek için prensiplerinden ödün verir ve süratli onarım için müzakere eder.

SAKINGAÇ

HEDEF: Enerjisini soruna yönlendirmez.

NASIL BAŞARIR:

1-Kendi ihtiyaçlarını, bakış açısını ve duygularını gizler.

2-Tedirgin olur, kabuğuna çekilir veya ortamı terk eder.

3-Konuyu ses tonunu değiştirir, kendini farklı yere odaklar. Çözümden soğur.

4-Durumun umutsuzluğuna inanır.

REKABETÇİ

HEDEF: Tüm enerjisini kazanmak için yönlendirir.

NASIL BAŞARIR:

1-İtham eder, damgalar ve/veya suçlar.

2-”Emir” verir tarzında konuşur.

3-”Sen/Siz” dilinde konuşur. Alaycı tavır içine girer.

4-Diğerinin alanına girer.

5-Kazanarak başarı ve sonuç elde etmek için diğerlerinin ihtiyaçlarını, duygularını feda eder.

İŞBİRLİKÇİ

HEDEF: Tüm enerjisini sorunun üstesinden gelmek için kullanır.

NASIL BAŞARIR:

1-Duyguları, düşünceleri ve ilgili konular hakkında bilgi verir.

2-Kişileri sorunlardan ayırır.

3-Tavır almadan kendi ihtiyaçlarını belirtir; anlaşmazlığı çözümlemek için işbirliği yapar.

4-Etkin bir şekilde dinler.

5-”Ben” dilini kullanır.

6-Çözüm seçenekleri üretir.

FARKLI GÖRÜŞLER5

HEDEF: Enerjisini karşısındakinin değerlerini/davranışlarını anlamak için kullanır.

NASIL BAŞARIR:

Bazen öyle anlaşmazlıklar içinde oluruz ki, yukarıda verilen yüzleşme yöntemlerini kulanmak uygun olmaz veya istemeyiz.

Örnek: En iyi arkadaşınızla sigara kullanma ile ilgili anlaşmazlık yaşıyorsunuz. İkiniz de fikrini ve eylemini değiştirme taraftarı değilsiniz.

Fakat dostluğunuza çok önem veriyorsunuz ve ilişkiniz en az anlaşmazlık kadar önem taşıyor. Böyle bir durum karşısında dostluğunuza zarar vermemek adına farklı görüşlerle görüş birliğine varabilirsiniz.

İYİ BİR ANLAŞMA NELERİ KAPSAMALI?

1.       Karşılıklı kaygı ve çıkarları yansıtmalı.

2.       Verilen sözleri ve şartları içermeli.

3.       Açık bir lisan kullanılarak yapılmalı.

4.       Özel olarak hazırlanmalı.

5.       Şüpheye fırsat vermemeli.

6.       Sadece tartışılmış konulara değinmeli.

7.       Nötürlüğü vurgulayarak yazılmalı.

8.       Sade ve anlaşılır bir dille yazılmalı.

AKRAN UZLAŞIMININ GEREKÇELERİ

Okullarda çatışma çözme programları oluşturulmasında iki temel neden vardır:

1.       Okullarda şiddeti önleme.

2.       Sorumlu vatandaş yetiştirme.

AKRAN UZLAŞIMININ ADIMLARI

1.       Doğru yer ve zaman

2.       Sürecin açıklanması

3.       Süreçte uyulması gereken temel prensiplerin anlatılaması

4.       Olayın anlatılması

5.       Seçenek ve çözümlerin üretilmesi

6.       Çözüme ulaşılması ve anlaşma sağlanması

7.       Uzlaşım sürecinin kapanışı, ayrılma ve sürecin takip edilmesi

AKRAN/GENEL UZLAŞIM

Hoşgörü, önyargı ve öfke ile başetme konusunda çok yetenekli olmaları önemli kriterler arasında yer almaktadır.

MAHKEME

1. Zorla başlayan,
2. İlişkiyi iyiye götüren değil, bozan bir ortam,
3. Üçünçü şahıs çözüm empoze eder,
4.  Uzun sürebilen,
5.  Masraflı,
6. Süreci yarıda kesmek mümkün olmayan,
7.  Herkese açık bir ortam
8. Yabancı bir ortam.

UZLAŞIM SÜRECİ

—  Gönüllülük ve iyi niyet,

—  İlişkiyi farklı boyuta taşıyan,

—  Netice her iki tarafın da kabul edeceği bir çözüm,

—  Genellikle kısa süren,

—  Ekonomik,

—  Gönüllülük çerçevesinde süreçten ayrılma,

—  Gizlilik,

—  Samimi bir ortam.                    

UZLAŞIM YÖNTEMLERİ

1- Sorun Çözme Uzlaşımı: Anlaşmazlığa yoğunlaşarak en kısa sürede çözümü hedefleyen duygu ve ilişkilere önem vermeyen bir yöntemdir.

2- İnsancıl Değişim Uzlaşımı: Diyalog ağırlıklı, duygulara ve ilişkilere önem veren, geliştiren ve bunları ön plana çıkaran bir yöntemdir.

3- Akran Uzlaşımı: Gençlerin (öğrencilerin) kendilerine olan güvenini geliştiren ve kendi anlaşmazlıklarını çözmelerine imkan tanıyan bir yöntemdir.

4- Anlatı (Öyküsel) Uzlaşımı: Tedavi edici tekniklerle konu tekrarlarını yok etmek ve kişilerin anlaşmazlıklarını öykü şeklinde anlatarak çözüm arama yöntemidir.

Anlaşmazlık: Fikirler, değerler, ihtiyaçlar veya inançlar üzerine oluşan uzun süreli görüş ayrılıkları olarak tanımlanabilir.

Tartışma ile karıştırılmamalı, çünkü tartışma bir defaya mahsus kısa süreli görüş ayrılıklarından oluşmaktadır.

ANLAŞMAZLIKLAR BUZ DAĞI

1-      Tetikleyici Sözler

2-      Varsayımlar ve inançlar

3-      Degerler, duygular, derin yaralar

BUZ DAĞI TEORİSİ

Anlaşmazlıklarda genelde görünen verilere odaklanırız

Dısa vurulan davranış alınan pozisyon

Gerçekte bu dısa buran ve gözlemlenen davranıs ve tavır buzdagının altında olan ve görünmeyen tetikleyici sebeplere dayanır

Önemli olan bu altta yatan sebepleri görünür anlaşılır yapıp konuya odaklanmayı sağlamaktır.

KİŞİLER ARASI İLETİŞİM

İLETİŞİM NEDİR?

Bilği üreten ve iletebilen iki sistem arasındaki bilği alışverişidir. sözlü iletişim ve sözsüz iletişim dir

Sözlü iletişim

a-      Ne söylediği  ------kelimeler

b-      Nasıl söylediği --- ses tonu, hızı, duraklama, ahengi

Etkili bir iletişim için

Beden dili 55, ses tonu 38 ,  kelimeler 7

Sözsüz iletişim

1 yüz-beden dili: bakış baş sallama duruş el işaretleri

2 bedensel temas: samimiyete göre birbirine yaklaş.

3 mekan kullanımı: oda düzeni oturuş şekli

4 araçlar: rozet, giyim eşyalarıs